John Powers – dwanaście ogniw współzależnego powstawania

Pierwsze ogniwo – niewiedza

„Z ideą braku jaźni ściśle związana jest doktryna „współzależnego powstawania”, która głosi, że wszelkie złożone zjawiska powstają, utrzymują się i zanikają z powodu działania zewnętrznych wobec nich przyczyn i warunków. Klasyczna formuła tej doktryny brzmi: „Ponieważ to istnieje, tamto powstaje; ponieważ to jest stwarzane, tamto jest stwarzane”. Pierwsze stwierdzenie głosi, że skutki nieodmiennie powstają z warunków, a drugie, że obiekty powstają z warunków, które same w sobie są nietrwałe. Proces ten rozbity na dwanaście etapów, które określane są jako „dwanaście ogniw współzależnego powstawania.

Dla tego procesu pierwotnym czynnikiem jest niewiedza. Nie chodzi tylko o brak zrozumienia, ale o świadomość, która postrzega świat w niewłaściwy sposób. Sprawia ona, że istoty angażują się w działanie, ponieważ jednak podstawa dla tych działań jest błędna, ich skutki są negatywne. Najbardziej podstawowym rodzajem niewiedzy jest wiara w immanentnie istniejącą jaźń, co prowadzi do chęci gromadzenia rzeczy, które owa jaźń mogłaby posiadać.”

Drugie ogniwo – działanie

„W kontekście doktryny współzależnego powstawania działanie zasadniczo odnosi się do działań, które określają przyszłe odrodzenie. Jeśli ktoś działa szlachetnie, odrodzi się w jednej z trzech dobrych transmigracji: w świecie ludzi, półbogów i bogów. Jeśli działanie jest negatywne, odrodzenie nastąpi w jednej z trzech niższych transmigracji: w świecie zwierząt, głodnych duchów lub istot piekielnych.”

Trzecie ogniwo – świadomość

„Określone działanie warunkuje świadomość jednostki, ponieważ każdy rodzaj transmigracji wiąże się z określonym rodzajem świadomości. (Wszystkie jednak nacechowane są podstawową niewiedzą, a myśli powstające z niewiedzy uwieczniają się). Na początku nowego życia otrzymuje się określony rodzaj świadomości, który jest determinowany przez nasze poprzednie czyny. Jeśli ktoś rodzi się człowiekiem, będzie miał ludzką świadomość, która będzie uwarunkowana ludzki czynami. Na przykład człowiek, który w poprzednim życiu stosował przemoc, w obecnym wcieleniu będzie miał do tego predyspozycje i o ile nie zrobi czegoś, by odmienić skłonność, zacznie znowu popełniać takie czyny, co zaowocuje złą karmą i odrodzeniem w niższych światach.”

Czwarte ogniwo – nazwa i forma

„Świadomość warunkuje kolejne ogniwo – nazwę i formę. Nazwa odnosi się do skupisk odczucia, rozróżniania, formacji wolicjonarnych i świadomości. Forma to skupisko formy. Wszystkie te elementy kształtują razem psychofizyczną osobowość, która uwarunkowana jest predyspozycjami pochodzącymi z poprzednich żywotów.”

Piąte ogniwo – sześć źródeł

„Sześć źródeł to zdolności zmysłowe oczu, uszu, nosa, języka, ciała i umysłu. W miarę jak rozwija się skupisko formy, dojrzewają zmysły. Wpływ na ten proces wywierają cztery wcześniej wymienione ogniwa współzależnego powstawania.”

Szóste ogniwo – kontakt

„W miarę rozwoju zdolności zmysłowych następuje kontakt z zewnętrznymi przedmiotami, co również jest uwarunkowane wcześniejszymi etapami rozwoju. Kontakt to spotkanie przedmiotu, zdolności zmysłowej i świadomości.”

Siódme ogniwo – uczucie

„Kontakt warunkuje kolejne ogniwo – uczucie, którego funkcją jest rozróżnianie rzeczy na przyjemne, nieprzyjemne oraz neutralne. Cały ten proces uwarunkowany jest niewiedzą i dlatego obiekty postrzegane są w sposób błędny.”

Ósme i dziewiąte ogniwo – lgnięcie i przywiązanie

„W miarę jak rozwijają się koncepcje przyjemności, bólu, czy obojętności, zaczynamy lgnąć do rzeczy przyjemnych i unikać nieprzyjemnych. W ten sposób doświadczamy lgnięcia i przywiązania, kolejnych ogniw procesu – ósmego i dziewiątego.”

Dziesiąte ogniwo – istnienie

„Istnienie wynika z lgnięcia i przywiązania: kiedy rozwinie się przywiązanie do zjawisk cyklicznej egzystencji, to pewne jest, że w przyszłości nastąpi kolejne uwarunkowane odrodzenie. Ta predyspozycja zaczyna się od niewiedzy, która z kolei prowadzi do działań, a one do kontaktu i lgnięcia”.

Jedenaste ogniwo – narodziny

„Siła poprzednich pragnień sprawia, że mająca się odrodzić istota odczuwa pożądanie wobec przyszłych rodziców. Jeśli ma być mężczyzną, odczuwa pragnienie wobec przyszłej matki, jeśli kobietą – wobec ojca. Rodzaj istot, do których odczuwa się przyciąganie, zależy od przeszłej karmy. Jeśli karma popycha ku odrodzeniu w świecie ludzi, to odczuwa się pożądanie wobec ludzkich rodziców; jeśli odrodzi się jako zwierzę, będzie pożądała rodziców zwierzęcych itp. Jest się przyciąganym do pary, która ma właśnie odbyć stosunek, odpowiedniej na przyszłych rodziców. Spełnienie procesu odradzania się następuje w chwili zapłodnienia i dana istota odradza się w odpowiedniej sytuacji życiowej. Chwila fizycznych narodzin to kulminacja całego procesu”.

Dwunaste ogniwo – starość i śmierć

„Ostateczne ogniwo – starość i śmierć – rozpoczyna się w chwili narodzin. Wszystko co narodzone zmierza do śmierci, w każdej minucie nasze komórki obumierają i zostają zastąpione przez nowe. W końcu ten proces zaczyna się załamywać i rozpada się nasza fizyczna konstytucja. Nieuchronnie przychodzi śmierć”.

John Powers WPROWADZENIE DO BUDDYZMU TYBETAŃSKIEGO