Lati Rinpocze – kiedy lama umiera
„Kiedy lama zamierza odejść, to jeśli jest to osoba, która potrafi umrzeć z własnej woli, zbiera swoich uczniów i bliskich i udziela im końcowych rad i przestróg. Mówi, że powinni praktykować w taki to a taki sposób, że powinni się tak i tak zachowywać, że powinni robić takie to a takie rzeczy. Żegna się z nimi.
W tym czasie uczniowie błagają go, aby ponownie odrodził się w tym świecie i przynosił im pożytek. Niektórzy z lamów akceptują to. Mówią, że ponownie powrócą na ten świat, przyjmują więc tę prośbę. Niekiedy lama mówi: „Nie, nie powrócę już ponownie na ten świat”.
Czasami, kiedy inkarnowany lama godzi się, aby ponownie powrócić na ten świat, uczniowie proszą go, aby wskazał miejsce, w którym się odrodzi. Daje im więc niesprecyzowany opis miejsca swych ponownych narodzin, podaje charakterystykę swych przyszłych rodziców, mówiąc, w jaki sposób powinno się go rozpoznać, do którego lamy należy go zabrać i jaką procedurę powinno się wykonać w celu intronizacji go jako inkarnowanego lamy w jego następnym życiu.
Niekiedy inkarnowany lama mówi uczniom tylko to, że powróci w następnym życiu na tę planetę, ale nie mówi nic ponadto, nie zdradzając żadnych szczegółów, na temat tego, w jakim miejscu i w jakiej rodzinie się odrodzi.
Teraz, kiedy inkarnowany lama umiera, niekiedy wkłada na siebie wszystkie szaty, a następnie pozostaje na łóżku w pozycji śpiącego lwa, podobnie jak uczynił to Budda, kiedy umierał…
Czasami inkarnowany lama siedzi w pozycji lotosu, ze skrzyżowanymi nogami, wyprostowany na swoim łóżku lub w jakimkolwiek innym miejscu.
Z kolei może się pojawić osiem oznak śmierci. Kiedy tych osiem oznak stopniowo mu się pojawia, inkarnowany lama łączy się z różnymi ścieżkami praktyki. Medytuje, gdy pojawiają się kolejne oznaki śmierci. Odbywa się to w ten sposób.
Ostatnią oznaką śmierci jest to, co nazywamy osel. Słowo to w przekładzie oznacza przejrzyste światło, ale jego znaczenie jest bardziej skomplikowane.
Jeśli inkarnowany jest wysoce zaawansowany w swej duchowej praktyce, pozostaje w medytacji przejrzystego światła przez okres dwóch lub trzech tygodni. Jest to ostania oznaka śmierci. Kiedy medytuje, jeszcze nie umarł, ale przez dwa lub trzy tygodnie siedzi bez ruchu. Nazywamy to thugdam siugpa co oznacza „Pozostawać w głębokiej medytacji lub koncentracji”.
Kiedy przebudzi się z tej kontemplacji osel – to jeśli inkarnowany lama osiągnął punkt urzeczywistnienia pełnego oświecenia – w chwilę później osiąga pełne oświecenie.
W przypadku inkarnowanego lamy, który jest tak zaawansowany, to wtedy po przebudzeniu się z tego osel, w świadomy sposób przyjmuje na siebie formę istoty ze świata bogów, ludzi lub innej, zgodnie ze swoją wolą.
Znakiem wskazującym na to, iż lama osiągnął pełne oświecenie po przebudzeniu się z koncentracji na osel jest to, że jego cielesna forma , która siedzi w pozycji lotosu, może stawać się coraz mniejsza i mniejsza; jego fizyczne ciało kurczy się.
Innym znakiem, jaki może przejawić się wraz z rozkładem ciała, powinien być charakterystyczny zapach. Nie ma to jednak miejsca w przypadku takiego martwego ciała. Zamiast tego, jego twarz będzie posiadać niezwykła promienność, włosy będą ciągle rosnąć, a ciało zostanie świeże i ciepłe, nie stając się zimne. Jeśli lama pozostaje w medytacji, to w tym czasie nie pojawią się żadne zwyczajne oznaki śmierci czy rozkładu, czy też jakiekolwiek zwyczajne znaki rozkładu zwłok”.
Lati Rinpocze (1922-2010)
Przed śmiercią Lati Rinpocze był w doskonałym zdrowiu i nie nie cierpiał na żadną poważniejszą chorobę. W dniu 12 marca 2010 r. Lati Rinpocze i Sopon-la opuścili klasztor Gaden Shartse w Mundgod i przybyli do Dharamsali do klasztoru Namgjal w dniu 15 marca 2010 r. Klasztor Namgjal jest osobistym klasztorem Jego Świątobliwości XIV Dalajlamy. Lati Rinpocze był duchowym doradcą Jego Świątobliwości.
Mimo tego, że Lati Rinpocze miał 88 lat, nadal każdego ranka okrążał klasztor Namgjal. Pod koniec marca 2010 r. Jego Świątobliwość Dalajlama miał sen o Namgjalmie – Bogini Długiego Życia.
Następnego ranka, jedna z osób z otoczenia Jego Świątobliwości powiedziała, że to odpowiedni czas na przeprowadzenie pudży Namgjalmy w intencji długiego życia i zdrowia Jego Świątobliwości. Jego Świątobliwość poprosił Lati Rinpocze o przeprowadzenie pudży. Lati Rinpocze był oczywiście bardzo szczęśliwy z tego powodu. To był bardzo pomyślny znak.
Pudża Długiego Życia Namgjalmy została pomyślnie przeprowadzona 30 marca 2010 roku przez około 20 starszych mnichów. Tego dnia Jego Świątobliwość wszedł do pokoju i spotkał się z Latim Rinpocze. Jego Świątobliwość delikatnie uniósł podbródek Rinpoczego, spojrzał na Jego brwi i powiedział: „Wow, jesteś już stary, twoje brwi są całkiem białe, moje też się powoli robią białe”, na koniec Jego Świątobliwość powiedział: „Do zobaczenia wkrótce.” To miały być ostatnie słowa, które Jego Świątobliwość wypowiedziane do Lati Rinpocze.
10 kwietnia Lati Rinpoche obciął włosy, a 11 kwietnia umył ciało. Wczesnym rankiem 12 kwietnia, Lati Rinpocze poprosił Sopon-la, by opuścił pokój i wspomniał, że nadszedł czas aby odejść. Rinpocze umył zęby, umył twarz, a potem usiadł na łóżku i wszedł w głęboką medytacją o 5:25. Kilka godzin później młodszy asystent Rinpoczego, Tanzin-la, zobaczył mistrza spoczywającego w medytacji. Próbował go obudzić, a gdy Rinpocze nie odpowiadał, Tanzin-la uświadomił sobie, że nastąpiła śmierć kliniczna. Tanzin-la natychmiast poinformował Sopon-la, który wezwał lekarza i poinformował także biuro Jego Świątobliwości Dalajlamy.
Poniżej ostatnie zdjęcie Lati Rinpocze wykonane w Dharamsami 11 kwietnia 2010 roku, dzień przed śmiercią kliniczną.