Dalajlama – radykalny materializm naukowy

„Bodaj największą ułomnością radykalnego materializmu naukowego jest zawężone pole widzenia, które może wyrodzić się w nihilizm. Nihilizm, materializm i redukcjonizm są problemem nie tylko filozoficznym, lecz nade wszystko ludzkim, ponieważ mogą zubożyć naszą wizję człowieczeństwa. Na przykład to, czy uważamy siebie za rezultat biologicznego przypadku czy też za istoty szczególne, bo obdarzone świadomością i poczuciem moralności, będzie wpływać na pojmowanie naszej roli w świecie i na to, jak traktujemy innych. W tym radykalnym poglądzie na naturę człowieka wiele wymiarów ludzkiej egzystencji – sztuka, etyka, duchowość, dobro, piękno, a przede wszystkim świadomość – albo zredukowano do neurologicznych reakcji chemicznych, albo uznaje się je za wytwory wyobraźni. Grozi to sprowadzeniem człowieka do „maszyny biologicznej”, do przypadkowej kombinacji genów, której istnienie nie ma innego celu poza prokreacją.

Trudno sobie wyobrazić, jak w tym światopoglądzie znaleźć miejsce na takie zagadnienia, jak sens życia czy dobro i zło. Problemem nie są empiryczne dane naukowe, lecz twierdzenie, że opierając się tylko na nich, można zbudować wiarygodny i pełny model rzeczywistości albo opracować skuteczne metody rozwiązywania problemów współczesnego świata. Ludzka egzystencja i sama rzeczywistość wykraczają poza odpowiedzi, których nauka w obecnej postaci będzie mogła nam kiedykolwiek udzielić.

Ale i na odwrót – duchowość trzeba weryfikować przez odkrycia nauki i płynące z nich wnioski. Jeśli na naszej duchowej drodze ignorujemy odkrycia naukowe, zubożamy naszą praktykę, a takie nastawienie może się wyrodzić w fundamentalizm. To tylko jeden z powodów dla których zachęcam buddyjskich nauczycieli, aby podjęli studia nad nauką, a płynącymi z nich wnioskami wzbogacali światopogląd buddyjski”.

Dalajlama – WSZECHŚWIAT W ATOMIE