BRAK SATYSFAKCJI W ŚWIECIE UWARUNKOWANYM NIEWIEDZĄ
Matthieu Ricard – francuski biochemik (cytologia, genetyka molekularna), pisarz i fotografik, mnich buddyjski (szkoła ningma buddyzmu tybetańskiego, klasztor Shechen w Katmandu), towarzyszący Dalajlamie XIV jako jego doradca i oficjalny tłumacz na język francuski, bliski uczeń Dilgo Khjentse Rinpocze.
Brak satysfakcji w świecie uwarunkowanym niewiedzą
Nazywamy szczęściem coś, co najczęściej jest cierpieniem. Pragniemy bogactw, władzy i sławy, ulegamy obsesyjnej pogoni za przyjemnościami, wyobrażając sobie, że doprowadzą nas do szczęścia. W codziennym życiu zjawiska jawią nam się jako przyjemne bądź nie, a ludzie – jako dobrzy lub źli, my zaś jesteśmy przekonani, że te zalety i wady są wrodzone. Co do naszego ja, które postrzega to wszystko, wydaje nam się ono równie realne i konkretne. Istnieje jednak przepaść między tym, jak widzimy świat, a tym, jaki on jest naprawdę.
Przypisujemy trwałość ulotnym zjawiskom, a solidność naszym mentalnym wytworom, ale to, co wydaje nam się autonomicznym bytem, w rzeczywistości jest jedynie siecią nieskończonych wzajemnych zależności, które wciąż się zmieniają. Ta mylna wizja wywołuje silne odruchy przyciągania i odpychania, które z kolei pociągają za sobą frustrację i cierpienie.
W swoich pierwszych naukach Budda nauczał tego, co nazywamy Czterema Szlachetnymi Prawdami: prawdy o istnieniu cierpienia, które nieubłaganie naznacza świat uwarunkowany niewiedzą; prawdy o początku tego cierpienia – pomieszaniu mentalnym, negatywnych emocjach i działaniach wraz z ich nieuchronnymi skutkami (czyli o karmie); prawdy o ustaniu cierpienia, o możliwości położenia mu kresu; wreszcie prawdy o drodze wiodącej do tego kresu.
„Cierpienie” jest ogólnym terminem obejmujących wszystkie formy niezadowolenia i bolesnego doświadczenia, takie jak narodziny, starość, choroba i śmierć, spory z wrogami, utrata bliskich itd.
Budda wyróżnia trzy rodzaje cierpienia: cierpienie widoczne, cierpienie zmiany i cierpienie uniwersalne, właściwe wszystkim zjawiskom złożonym z ulotnych i nietrwałych elementów. Cierpienie widoczne jest dostrzegalne wszędzie: choroby, śmierć, wojny, katastrofy naturalne itd.
Cierpienie zmiany stanowi ziarno obecne w różnych przyjemnościach, które wydają nam się stałe, ale wcześniej czy później zmieniają się w swoje przeciwieństwo. Na przykład jemy smaczny posiłek, a chwilę później chwytają nas nagle bolesne skurcze spowodowane zatruciem. Nasza rodzina cieszy się piknikiem, gdy nagle dziecko umiera ukąszone przez węża. Rozbawieni ludzie radośnie tańczą, a chroniący ich namiot staje w płomieniach i spada na nich. Takie cierpienie może pojawić się w każdej chwili, ale nigdy o nim nie myślimy, bo jesteśmy zamroczeni ułudą i zapominamy o tym, że wszystko nieustannie się zmienia.
Cierpienie uniwersalne z kolei jest najtrudniejsze do zauważenia, ponieważ współistnieje z zaślepieniem umysłu i istnieje dopóty, dopóki jesteśmy pod wpływem niewiedzy i przywiązania do ego. Wynika ono z faktu, że nie wiemy, co należy robić, by uniknąć cierpienia. To pomieszanie i wynikające z niego nawyki prowadzą nas do popełniania czynów, które są źródłem problemów. By zakończyć to cierpienie, trzeba obudzić się ze snu niewiedzy i zrozumieć mechanizmy szczęścia oraz cierpienia.
===
Fragment książki „Na drodze do oświecenia”, przekład: Dorota Bury.
Na fotografii Matthieu Ricard i Jane Goodall
https://pl.wikipedia.org/wiki/Matthieu_Ricard
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jane_Goodall
