Namkhai Norbu – Iluzoryczna wizja umysłu
„Zazwyczaj wyjaśnia się, że przemieszczamy się w nieczystej, iluzorycznej wizji samsary, jednak w rzeczywistości przemieszcza się tylko nasz umysł. Również nasz umysł, oczyszczony, urzeczywistnia Stan Oświecenia. Umysł jest pojedynczą podstawą i korzeniem wszystkiego, co istnieje, samsary i nirwany, czujących i oświeconych istot.
Jak rozpoczyna się przemieszczanie w nieczystej wizji samsary? Natura umysłu, esencja naszego własnego umysłu, jest czysta od samego początku, jednak z powodu tymczasowych przeszkód spowodowanych niewiedza nie rozpoznajemy naszego prawdziwego stanu, który jest czysta, niedwoista obecnością. Kiedy brakuje nam rozpoznania tego stanu, powstaje iluzoryczna myśl, jak również impulsy do działania wywołane namiętnościami. W ten sposób gromadzimy negatywne działania, a ponieważ dojrzewanie karmy jest nieuchronne, w rezultacie przemieszczamy w sześciu sferach samsarycznego istnienia doświadczając wszelkiego cierpienia. Nie rozumiejąc, że przyczyną przemieszczania się jest nasz własny umysł, pozwalamy się całkowicie zdominować iluzji i rozproszeniu, zaś nie rozpoznając naszego stanu czystej niedwoistej obecności, nieuchronnie przyzwyczajmy się do wykonywania iluzorycznych działań.
Czysty stan oświecenia jest również naszym umysłem, nie zaś jakimś oślepiającym światłem pochodzącym z zewnątrz. Jeśli rozpoznamy nasz pierwotny stan czystej obecności, czysty od początku, choć tymczasowo zaciemniony, i jeśli pozostaniemy obecni w tym rozpoznaniu bez rozproszenia, wtedy wszystkie nieczystości rozpuszczają się, jest to esencja ścieżki. Teraz natura pierwotnego stanu manifestuje się jako totalna czystość i rozpoznając ją jako taką utrzymujemy ją na zawsze. To ostateczna wiedza, to czysta obecność prawdziwego, pierwotnego stanu, nazywa się nirwaną. Tak więc oświecenie jest jedynie naszym własnym umysłem, który został oczyszczony. Dlatego właśnie Padmasambhawa powiedział:
Ten umysł stworzył zarówno samsarę, jak i nirwanę,
Na zewnątrz niego nie istnieje ani jedno ani drugie.
Rozumiejąc umysł jako korzeń zarówno przemieszczania się jaki i oświecenia, możemy być pewni, że cała solidność materialnych zjawisk i czujących istot jest jedynie iluzoryczną wizją naszego własnego umysł”.
Namkhai Norbu – LUSTRO (strony 21-22)